مومن آل فرعون کیست؟
«وَ قالَ رَجُلٌ مُؤْمِنٌ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ یَکْتُمُ إیمانَهُ أَ تَقْتُلُونَ رَجُلاً أَنْ یَقُولَ رَبِّیَ اللَّهُ وَ قَدْ جاءَکُمْ بِالْبَیِّناتِ مِنْ رَبِّکُمْ وَ إِنْ یَکُ کاذِباً فَعَلَیْهِ کَذِبُهُ وَ إِنْ یَکُ صادِقاً یُصِبْکُمْ بَعْضُ الَّذی یَعِدُکُمْ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ مُسْرِفٌ کَذَّابٌ»
و مردى مؤمن از خاندان فرعون که ایمانش را پنهان داشته بود، گفت: آیا مردى را که مىگوید که پروردگار من خداى یکتاست و با دلیل هایى روشن از جانب پروردگارتان آمده است، مى کُشید؟ اگر دروغ مى گوید، گناه دروغش بر گردن خود اوست و اگر راست مىگوید، پارهاى از وعده هایى که داده است به شما خواهد رسید. هر آینه خدا هیچ گزاف کار دروغگویى را هدایت نمىکند.(1)
ــ مؤمن آل فرعون که بود؟
از آیات قرآن همین قدر استفاده مىشود که او مردى بود از فرعونیان که به موسى ایمان آورده بود اما ایمان خود را مکتوم مى داشت، در دل به موسى عشق مى ورزید و خود را موظف به دفاع از او مى دید.
او مردى بود هوشیار و دقیق و وقت شناس و از نظر منطق بسیار نیرومند و قوى که در لحظات حساس به یارى موسى شتافت، و چنان که در دنباله این آیات خواهد آمد او را از یک توطئه خطرناک قتل رهایى بخشید.
اما در روایات اسلامى و سخنان مفسران توصیفات بیشترى درباره او آمده است.
از جمله اینکه بعضى گفته اند: او پسر عمو یا پسر خاله فرعون بود، و تعبیر به " آل فرعون" را نیز شاهد بر این معنى دانسته اند زیرا تعبیر به آل معمولا در مورد خویشاوندان به کار مىرود هر چند در مورد دوستان و اطرافیان نیز گفته مى شود.
بعضى دیگر او را یکى از پیامبران خدا بنام" حزبیل" یا" حزقیل" مىدانند.
بعضى روایت کرده اند که او خازن (سرپرست خزائن و گنجینههاى) فرعون بوده است.
از ابن عباس نقل شده که در میان فرعونیان تنها سه کس به موسى ایمان آوردند:
مؤمن آل فرعون، و همسر فرعون و آن مردى که قبل از نبوت موسى به او خبر داد که فرعونیان تصمیم دارند تو را به خاطر قتل یکى از اتباع شان به قتل برسانند و هر چه زودتر از مصر بیرون رو.(2)
ولى قرائتى در دست است که نشان مىدهد بعد از ماجراى موسى با ساحران گروه قابل ملاحظه اى به موسى ایمان آوردند و ظاهر این است که ماجراى مؤمن آل فرعون بعد از جریان ساحران بود.
بعضى نیز احتمال داده اند که او از بنى اسرائیل بوده که در میان فرعونیان مى زیسته و مورد اعتمادشان بوده است، ولى این احتمال بسیار ضعیف به نظر مى رسد چرا که با تعبیر" آل فرعون"، و همچنین " یا قوم" (اى قوم من) سازگار نیست، ولى به هر حال نقش مؤثر او در تاریخ موسى و بنى اسرائیل کاملا روشن است، هر چند تمام خصوصیات زندگى او امروز براى ما روشن نیست.(3)
ـــــــــــــــ
(1) غافر/ 28.
(2) قصص/ 20.
(3) تفسیر نمونه، ج 20، ص 89.