۞ وَ کُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَةً ۞
و شما سه گروه خواهید بود! (هنگامه قیامت)
۞ فَأَصْحابُ الْمَیْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَیْمَنَةِ ۞
سعادتمندان و خجستگان ; چه سعادتمندان و خجستگانى!
۞ وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ۞
شقاوتمندان و شومانند، چه شقاوتمندان و شومانى!
۞ وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ ۞
و پیشگامان پیشگامند!
لغات
ازواج: اصناف
المیمنة: دست راست / سعادت و مبارک
المشئمة: دست چپ / شقاوت و گمراهی
«میمنة» از «یُمن» به معناى برکت و سعادت و «مشئمة» از «شؤم» به معناى شقاوت است،
بعضى گفته اند: مراد از این دو کلمه، سمت راست و چپ است. زیرا در قیامت، نامه خوبان به دست راست و نامه تبهکاران به دست چپشان داده میشود.
چنانکه دلیل نامگذارى یَمَن و شام، آن است که یمن، در سمت راست کعبه و شام، در سمت چپ کعبه واقع شده است.
روایت ها
✅ رسول خدا (صلى الله علیه وآله) فرمود:
أَ تَدْرُونَ مَنِ السّابِقُونَ إِلى ظِلِّ اللّهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ؟:
«آیا مى دانید چه کسانى پیشگامان به سوى سایه لطف پروردگار در قیامتند»؟!
اصحاب عرض کردند: خدا و رسولش آگاه تر است،
فرمود: الَّذِینَ إِذْ أُعْطُوا الْحَقَّ قَبِلُوهُ، وَ إِذا سَأَلُوهُ بَذَلُوهُ، وَ حَکَمُوا لِلنّاسِ کَحُکْمِهِمْ لِأَنْفُسِهِمْ:
«آنها کسانى هستند که وقتى حق به آنها داده شود، پذیرا مى گردند، و هنگامى که از حق سؤال شوند، آن را در اختیار مى گذارند، و درباره مردم، آنگونه حکم مى کنند که درباره خودشان»!
✅ ابن عباس مى گوید: از رسول خدا (صلى الله علیه وآله) درباره این آیه سؤال کردم، فرمود:
جبرئیل به من چنین گفته است: ذلِکَ عَلِىٌّ (علیه السلام) وَ شِیْعَتُهُ هُمُ السّابِقُونَ إِلَى الْجَنَّةِ، المُقَرَّبُونَ مِنَ اللّهِ بِکَرامَتِهِ لَهُمْ:
«آنها على(علیه السلام) و پیروان او هستند که، پیشگامان به سوى بهشت و مقربان درگاه خدایند، به خاطر احترامى که خدا براى آنها قائل شده است».
تفسیر
✅ پس گفت: (فَأَصْحابُ الْمَیْمَنَهِ) ضحاک و جبائی گویند: یعنی یاران دست راست (راست گریان) و ایشان آن کسانی هستند که پرورنده اعمالشان بدست راست ایشان داده میشود.
و بعضی گویند: آنها مردمی هستند که جانب راست را گرفته و به بهشت میروند.
حسن و ربیع گویند: آنها یاران و اصحاب برکت و میمنت بودند بر خودشان و ثواب از خدای سبحان بآنچه سعی و کوشش نمودند از طاعت و پیروی از (خط پیامبر و امام) و ایشان پیروان نیکوکاران بودند آن گاه خداوند سبحان پیامبرش را از حال ایشان بشگفتی و تعجّب انداخته برای بزرگداشت مقامشان و گفت: (ما أَصْحابُ الْمَیْمَنَهِ) یعنی چه مردمی هستند ایشان، چنانچه میگویند ایشان چگونه مردمی هستند.
✅ (وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَهِ) و ایشان (چپ گرایان) و مردمی هستند که پرونده اعمالشان را بدست چپشان میدهند.
و بعضی گویند: ایشان کسانی هستند که دست چپشان را گرفته و به آتش می اندازند.
و بعضی گویند: آنها نامبارک ها و میشوم ها بودند بر خودشان به آنچه عمل کردند از گناه، سپس خداوند سبحان پیامبرش را بشگفتی انداخته از حال ایشان و سختی مقامشان در عذاب فرمود: (ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَهِ)
✅ سپس بیان فرمود صنف سوّم را و گفت: (وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ) یعنی و سبقت گیرندگان به پیروان پیامبرانی که امامان و رهبران هدایت شدند، پس ایشان سبقت گیرندگان به وفور ثوابند نزد خدا
نکات و پیام ها
✅ در شیوه تبلیغ و آداب گفتگو، ابتدا بیانِ خلاصه ى مطلب و سپس تفصیل آن، مطلوب است.
✅ سبقت در ایمان و عمل و خیرات ونیکیها، ارزش است.
✅ کسانى که در دنیا به سوى خیرات سبقت می گیرند، در آخرت براى دریافت پاداش مقدّم ترند.